کد مطلب:20122 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

درمان تكبر چيست؟

تكبر امر المفاسد و ما در همة رذايل اخلاقي و ريشة تمام بدبختي ها و صفات زشت انساني است . تكبر ميتواند سرچشمة انواع گناهان و حتي سرچشمة كفر گردد . آنها كه در اين خصلت زشت غوطه ورند ، هرگز روي سعادت را نخواهند ديد.

راه درمان تكبر دو راه است :

1 . راه عملي به اين صورت كه افراد متكبر دربارة خود بينديشند كه كيستند ، و چيستند و كجا بودند و به كجا ميروند و سرانجام كار آنها چه خواهد شد؟

وقتي انسان فهميد چقدر ضعيف و بي مقدار و در برابر عظمت ذات بي مثال الهي هيچ است ، مسلما دست از صفت هلاك كنندة تكبر بر ميدارد. اگر تاريخ سراسر عبرت جهان را بررسي كنيم ، دربارة سرنوشت فرعون ها و نمرودها و كسراها و خاقانها و قيصرها و سرانجام كار هر يك كمي مطالعه كنيم ، پي ميبريم پيروزي هاي زودگذر جهان چيزي نيست كه بر اساس آن تكبر بورزيم و آن را نشانة بزرگي بشماريم . انساني كه در آغاز ، نطفة بي ارزشي بوده و در پايان ، مردار گنديده اي ميشود وچند روزي كه ميان اين دو زندگي ميكند ، حامل نجاست است ، چيزي نيست تا به خاطر آن متكبر و فخر فروش باشد . اگر سري به بيمارستانها بزنيم و مشاهده كنيم كه چه افراد نيرومند و قوي هيكل بر اثر يك حادثه يا بيماري قدرت حركت ندارند ، پي ميبريم كه قدرت جسماني چيزي نيست . كه انسان به آن فخر كند. اگر ملاحظه كنيم كه چگونه ثروتمندان جهان با يك دگرگوني وضع اقتصادي چطور ورشكسته شده و بر خاك سياه نشستهاند ، متوجه ميشويم كه ثروت چيزي نيست كه موجب تكبر گردد. اگر به قدرتمندان بزرگ سياسي بنگريم كه چه زود وقتشان سر ميرسد و زير خاك مدفون ميگردند. خواهيم دانست كه قدرت ظاهر قابل اعتماد نيست . پس تفكر در عظمت الله و

بي مقداري خود و همة دنياو زدوگذري آن؛ ما را از تكبر باز خواهد داشت.

2. راه عملي ؛ انسان سعي كند اعمال متواضعانه را انجام دهد تا اين فضيلت اخلاقي در اعماق وجود او ريشه بدواند و در برابر خدا و خلق تواضع كند؛ لباس ساده بپوشد؛ غذاي ساده بخورد؛ در سلام كردن بر ديگران تقدم جويد؛ صدر مجلس ننشيند؛ با كوچك و بزرگ گرم بگيرد و با متكبران همنشين نشود. خلاصه آن چه را كه نشانة تواضع است ، در عمل و سخن به كار بندد.4

رسول خدا? فرمود: من بندهاي هستم مانند غلامان غذا مي خورم .5 نيز فرمود: هر كس بار خويش را خود بردارد ، از تكبر در امان خواهد ماند.6

تواضع سر رفعت افرازدت

تكبر به خاك اندر اندازدت





1 غرر الحكم ، ج 5 ، ص 194 ، مادة عرف.

2 ناصر مكارم شيرازي ، اخلاق در قرآن ، ج 1 ، ص 328.

3 امام خميني ، چهل حديث ، ص 52؛ ملا احمد نراقي ، معراج السعاده ، ص 483؛ ناصر مكارم شيرازي، اخلاق در قرآن ، ج 1 ، ص 293.

4 محمدي ري شهري ، ميزان الحكمه ، ج 2 ، ص 2657 ، ماده كبر؛ ناصر مكارم شيرازي ، اخلاق در قرآن ، ج 2 ، ص 60.

5 محجه البيضاء ، ج 6 ، ص 256.

6 محمد محمدي ري شهري ، ميزان الحكمه ، ج 2 ، ص 2658 ، مادة كبر ، شمارة 17276.